اهمیت ایمنی
1-1- چرا ایمنی
با آغاز انقلاب صنعتی و انتقال تولید از کارگاه های کوچک به کارخانه های تولید انبوه ، موضوع حفاظت از سلامت نیروی کار نیز از حالت فردی خارج و حالت عمومی تری به خود گرفت. پس از پیدایش مکتب روابط انسانی در مدیریت که بر اثر تجربیات هاتورن پدید آمد، توجه به ایمنی منابع انسانی اهمیت بیشتری یافت. امرزوه کمتر مدیری را می توان یافت که از پیامدهای ناامنی محیط کار آگاه نباشد . با این حال اشاره به برخی آمار تکان دهنده مربوط به مشکلات حاصله از نبود محیط کار ایمن به درک اهمیت موضوع کمک خواهد کرد:
هزینه های محیط های غیر ایمن بسیار شگفت آورند. تنها در کشور انگلستان بیش از 300 نفر بین سالهای 97-1996در اثر حوادث کار جان خود را باختند . این رقم در مقایسه با ارقام دهه 1960 به یک چهارم کاهش یافته اما همچنان نامطلوب است. وخامت فاجعه هنگامی آشکارتر می شود که بدانیم به ازای هر کشته تعداد زیادی زخمی وجود دارد.
آمار نشان می دهد که در انگلستان بیش از 6/1 میلیون حادثه در سال اتفاق می افتد. نزدیک به 2/2میلیون نفر در اثر کار دچار بیماری می شوند. و بیش از 20000 نفرمجبور به ترک کار می شوند. براساس برآوردها30 میلیون روز کاری بر اثر حوادث بیماری های ناشی از کار از دست می رود. زیان ناشی از حوادث کاری برای اقتصاد انگلستان 12 میلیارد پوند(2% تولید ناخالص داخلی)و برای کارکنان بین 4تا 9 میلیارد پوند (بین 5 تا 10% سود تجاری انگلستان)برآورد می شود. با توجه به این آمار زیان های وارده به شرکت ها دشوار نیست. اگر هزینه های غرامت و ضرر و زیان پرداختی به آسیب دیدگان را در نظر بگیریم که در پاره ای موارد ارقامی نجومی اند. ، می توان دریافت که عدم وجود ایمنی می تواند یک سازمان را از پا در آورد . افزون بر مسائل مالی دلائل مهم دیگری نیز برای اهمیت ایمنی وجود دارد . هزینه های درد و آلام ، خستگی ، فرسودگی و نگرانی نیروی کار را به راحتی نمی توان در قالب ارقام مالی بیان کرد در حالیکه چنین مشکلاتی همواره درپی حوادث پیش می آیند. همه ی افراد دستخوش حادثه ، از قبیل فرد حادثه دیده ، خانواده وی ، دوستان، همکاران یا حتی مدیران سازمان مربوط ممکن است تحت تاثیر روانی حادثه قرار گیرند . درمواردی این تاثیر زندگی فرد را به کلی تغییر می دهد . معلولیت یا آسیب دیدگی های بزرگ به راحتی قابل جبران نیست.
مشتریان سازمان مربوطه نیز ممکن است تحت تاثیر حوادث کاری قرار گرفته و از ادامه کار با آن خودداری کنند. در پاره ای مواقع کارکنان، سرپرستان و مدیران را به دیده مقصر می نگرند و این امر می تواند بر ارتباطات کاری اثر منفی بگذارد. همین طور سرپرستان و مدیران در اثر احساس تقصیر در حادثه توانایی انجام درست وظایف شان را از دست می دهند. زیان های ناشی از عدم وجود ایمنی را می توان به شرح زیر خلاصه کرد:
1-2- چرا سیستم مدیریت ایمنی
پس از بیان اهمیت وجود ایمنی در محیط کار ، پرسش اصلی این است که چگونه می توان ایمنی محیط کار را افزایش داد. به عبارت دیگر ، بهترین راه ارتقای وضعیت ایمنی محیط کار چیست؟ امروزه اهمیت مدیریت ایمنی در دستیابی به کار آیی سازمان به طور فزاینده ای مورد توجه قرار گرفته است .
مقررات ایمنی روز به روز سخت گیرانه تر می شود و از نگاه کارکنان نیز ایمنی شرط اولیه محیط کار است. حتی می توان گفت علت اصلی پیدایش سیستم های مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی ، ایجاد راهی برای رعایت مقررات اجباری است که روز به روز سخت گیرانه تر می شوند.
البته امروزه همگان بر این باورند که ایمنی و بهداشت به سیستم مدیریت فعالی نیاز دارد. چرا که ایمنی و بهداشت را نمی توان از طریق مقررات اجباری یا احساس جمعی و یا توسط یک فرد به تنهایی تامین کرد. برای درک اهمیت سیستم مدیریت ایمنی در افزایش سطح ایمنی و بهداشت صنایع ، کافی است نگاهی گذرا به آمار زیر بیفکنیم :
- گرچه طبق بررسی حوادث کاری که بین سال های 1985 تا 1990 منجر به معلولیت گشته اند، هیچکدام این حوادث در اثر یک علت خاصی به وجود نیامده بود، لیکن در 46 درصد موارد یک علت سازمانی دخیل بوده است.
- برپایه ی بررسی آماری از صنایع ژاپن ½ حوادث کاری از سال 1969 تا کنون در اثر عدم وجود یک سیستم مدیریت ایمنی کارا پدید آمده است.
- یکی از علل اساسی تدوین دستور العمل Seveso II پیشگیری از حوادثی است که در اثر عوامل مدیریتی پدید می آیند چرا که این عوامل در 90 درصد حوادث کاری در جامعه اروپا از سال 1983 تا کنون نقش عمده ای داشته اند. باتوجه به این عوامل به جرات می توان گفت: مدیریت ایمنی گزینه نیست ضرورت است.
1-3- تعاریف معتبر با ایمنی و بهداشت شغلی :
قبل از ورود به بحث سیستم های مدیریت ایمنی لازم است یک تعریف کلی از ایمنی و بهداشت شغلی ارائه شود. درخصوص اصطلاحات و واژگان مربوط به سیستم های مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی در جای خود بحث خواهد شد. لیکن برای درک ساختار سیستم های مدیریت ایمنی ، داشتن تعریفی یکتا از ایمنی ضروریست.
تعریف ایمنی
در استاندارد ISO8402:1992 واژه ایمنی به صورت زیر تعریف شده است:
حالتی که در آن احتمال خطر آسیب (به اشخاص) یا خسارت مادی، به میزان قابل قبول محدود شده باشد.
همان گونه که از تعریف فوق می توان دریافت، ایمنی یک امر نسبی است و نمی توان ایمنی مطلق را در محیط کار تامین کرد. بلکه ایمنی مجموعه شرایطی است که میزان مخاطره ی مربوط به سلامتی را حداقل برساند. تعریف دیگری در استاندارد ISO/IEC Guide2 ارائه شده است که استاندارد OHSAS 18001 نیز دقیقاً از همان تعریف استفاده کرده است. این تعریف بسیار مشابه تعریفی است که دراستاندارد ISO8402:1992 آمده است:
"عدم وجود مخاطره ی غیر قابل قبول آسیب"
در این تعریف نیز رفع کامل مخاطره آسیب مطرح نشده است بلکه اجتناب از مخاطره بالا و غیر مجاز مد نظر است.
تعریف حادثه (Accident):
عبارت است از رویداد ناخواسته ای که باعث مرگ، از دست رفتن سلامتی، جراحت ، آسیب یا خسارت دیگر بشود.
تعریف رخداد (INCIDENT):
عبارت است از رویدادی که باعث ایجاد حادثه شود یا توان بالقوه ی ایجاد حادثه را داشته باشد.
ساختار سیستم های مدیریت ایمنی
هدف سیستم مدیریت ایمنی هدف سیستم مدیریت ایمنی ، حصول اطمینان از این است که سازمان چگونگی تاثیر فعالیت های خود در زمینه ی بهداشت و ایمنی را بشناسد و اندازه گیری هایی به منظور کنترل و بهبود آن تدوین کند. این اندازه گیری ها از طریق فرایندی مناسب که شامل موارد زیر است صورت می گیرد :
- پایش و بازنگری عملکرد ها
- اصلاح عدم تطابق های مشاهده شده در ممیزی ها به صورت دوره ای به مدیریت عالی سازمان گزارش می شوند.
- نکته حائز اهمیت این است که سیستم مدیریت ایمنی باید بخشی کل سیستم مدیریت باشد و نه یک سیستم مجزا یا اضافی.
امیر دهقان – مشاور و ممیز سیستم مدیریت
پست‌ها
